Κερκίνη, απόπειρα αποτύπωσης του φευγαλέου

Μεθάς 

από Ουρανό

κι η Λίμνη μια παραίσθηση 

Χόρτο μαλακό εσύ

Φωτιά 

που δεν βολεύεται στο φευγαλέο 

βλεφάρισμα του Εκεί.

16/5/2021

 

Εμμανουήλ Κριαράς, Η γλώσσα μας μετά το "Ταξίδι" του Γιάννη Ψυχάρη

 

Εμμανουήλ Κριαράς

Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ ΜΕΤΑ ΤΟ «ΤΑΞΙΔΙ»

Από κανένα σοβαρό, νομίζω, κριτικό των γραμμάτων μας δεν μπορεί να αμφισβητηθεί ότι το «Ταξίδι» αποτελεί σταθμό στα γράμματά μας.

Ο Ψυχάρης- κατέβαινε στη γλωσσική παλαίστρα με μελετημένη και οργανωμένη λύση του προβλήματος -πράγμα που δεν το είχαν επιδιώξει παλαιότεροι και λιγότερο σημαντικοί αγωνιστές στο χώρο του γλωσσικού κινήματος. Δε δείλιαζαν τον Ψυχάρη τα εμπόδια και οι δυσκολίες.

Ο Ψυχάρης δέχεται ότι παράλληλα με τα ποικίλα ιδιώματα της νέας ελληνικής υπήρχε μια κοινή γλώσσα, που καλλιεργώντας την οι λογοτέχνες θα δημιουργήσουν αξιόλογη λογοτεχνία. Ο Ψυχάρης πίστευε ότι οι γραμματικοί νεοπλασμοί οδήγησαν σε νέα μορφή την αρχαία ελληνική γλώσσα, στην ουσία όμως αποτελούσαν μια νέα προσαρμογή στην αρχαία μορφολογία των τύπων, που οι φωνητικές αλλοιώσεις τους απομάκρυναν απ’ αυτήν.

Ο Ψυχάρης πρώτος τοποθετεί επιστημονικά το γλωσσικό ζήτημα. Η δημοτική, πιστεύει, πρέπει να απλωθεί και στον πεζό λόγο. Δεν αποδέχεται τη θεωρία για τις αυτόχθονες λέξεις. Πιστεύει παράλληλα στην παντοδυναμία των φωνητικών νόμων.

Όλο το άρθρο του Ε. Κριαρά θα το διαβάσετε εδώ

Στο YouTube συνεντεύξεις του Ε. Κριαρά για τον Γιάννη Ψυχάρη από τον Σύνδεσμο Φιλολόγων ν. Δράμας: 

α) Πρώτη γνωριμία

β) Η αξία του Γιάννη Ψυχάρη

γ) Επεισόδιο σε διάλεξη

Η Wikipedia για τον Γιάννη Ψυχάρη

ανθολόγιο Ελυτικής Ανάστασης

 

 ανθολόγιο Ελυτικής Ανάστασης

Του κόσμου η πιο σωστή στιγμή σημαίνει!

Με βήμα πρωινό στη χλόη που μεγαλώνει

Ολοένα εκείνος ανεβαίνει·

Τώρα λάμπουνε γύρω του οι πόθοι που ήταν μια φορά

Χαμένοι μες στης αμαρτίας τη μοναξιά·

Γειτόνοι της καρδιάς του οι πόθοι φλέγονται·

Πουλιά τον χαιρετούν, του φαίνονται αδερφάκια του

Άνθρωποι τον φωνάζουν, του φαίνονται συντρόφοι του

«Πουλιά, καλά πουλιά μου, εδώ τελειώνει ο θάνατος!»

«Σύντροφοι, σύντροφοι καλοί μου, εδώ η ζωή αρχίζει!»

Αγιάζι ουράνιας ομορφιάς γιαλίζει στα μαλλιά του

Μακριά χτυπούν καμπάνες από κρύσταλλο

Αύριο, αύριο, αύριο: το Πάσχα του Θεού!

  Άσμα ηρωικό και πένθιμο για τον 

χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας (1945)

 

 

δ’

Ένα το χελιδόνι * κι η Άνοιξη ακριβή                 Για να γυρίσει ο ήλιος * θέλει δουλειά πολλή                  Θέλει νεκροί χιλιάδες * να 'ναι στους Τροχούς                     Θέλει κι οι ζωντανοί * να δίνουν το αίμα τους.                Θε μου Πρωτομάστορα * μ’ έχτισες μέσα στα βουνά              Θε μου Πρωτομάστορα * μ’ έκλεισες μες στη θάλασσα!                Πάρθηκεν από Μάγους * το σώμα του Μαγιού                Το' χουνε θάψει σ' ένα * μνήμα του πελάγου                      Σ' ένα βαθύ πηγάδι *  το 'χουνε κλειστό                          Μύρισε το σκότα * δι κι όλη η Άβυσσο.                Θε μου Πρωτομάστορα * μέσα στις πασχαλιές και Συ              Θε μου Πρωτομάστορα * μύρισες την Ανάσταση!

Το Άξιον εστί (1959)

 

Το σώμα σου στη στάση του πεύκου του μοναχικού

Μάτια της περηφάνιας και του διάφανου

Βυθού, μέσα στο σπίτι με το σκρίνιο το παλιό

Τις κίτρινες νταντέλες και το κυπαρισσόξυλο

Μόνος να περιμένω που θα πρωτοφανείς

Ψηλά στο δώμα ή πίσω στις πλάκες της αυλής

Με τ’ άλογο του Αγίου και το αυγό της Ανάστασης

Το Μονόγραμμα (1971)

 

 

 

ΚΥΡΙΑΚΗ (ΠΑΣΧΑ), 26

Καθαρή διάφανη μέρα. Φαίνεται ο άνεμος που ακινητεί με τη μορ-

φή βουνού κει κατά τα δυτικά. Κι η θάλασσα με τα φτερά διπλωμέ-

να, πολύ χαμηλά, κάτω από το παράθυρο.

 

Σου 'ρχεται να πετάξεις ψηλά κι από κει να μοιράσεις δωρεάν την

ψυχή σου. Ύστερα να κατεβείς και, θαρραλέα, να καταλάβεις τη

θέση στον τάφο που σου ανήκει.

 

ΚΥΡΙΑΚΗ (ΠΑΣΧΑ), 26 β

          Ασμάτιον

 

Ανεμόεσσα κόρη ενήλικη θάλασσα

πάρε το κίτρο που μου 'δωκε ο Κάλβος

δικιά σου η χρυσή    μυρωδιά

 

Μεθαύριο θα 'ρθουν τ’ άλλα πουλιά

θα 'ναι πάλι ελαφρές των βουνών οι γραμμές

μα βαριά η δική μου    καρδία.

  

Ημερολόγιο ενός αθέατου Απριλίου (1984)