Ανθρώπινα δικαιώματα; Κι εμένα τι με νοιάζει;

Ανθρώπινα δικαιώματα; Κι εμένα τι με νοιάζει;

Ένα σχέδιο μαθήματος με την αξιοποίηση της μεθοδολογίας των έξι καπέλων σκέψης του Edward de Bono

 Εισαγωγή

Η διδακτική πρόταση αφορά σε τάξη 25 περίπου μαθητών Γ΄ Λυκείου στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας. Προβλεπόμενος χρόνος υλοποίησης 5-6 διδακτικές ώρες.  

1^η ώρα

1. Οι μαθητές συμπληρώνουν το ερωτηματολόγιο: «Τι τύπος είσαι;» (βάσει των 6 καπέλων)
2. Παρουσίαση της μεθόδου των 6 καπέλων του de Bono. Οδηγίες-Κανόνες του παιχνιδιού.
3. Χωρισμός σε 6 ομάδες βάσει των απαντήσεων στο ερωτηματολόγιο. Σε περίπτωση που κάποια ομάδα δεν έχει τουλάχιστον 2 μαθητές, ζητούμε εθελοντές γι’ αυτήν.
4. Κάθε ομάδα παίρνει μια καρτέλα με τα χαρακτηριστικά του καπέλου της και τα συζητά.

2^η ώρα

1. Καταιγισμός ιδεών στην ολομέλεια: «Αναφέρετε περιπτώσεις παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που βιώσατε οι ίδιοι ή έχετε υπ’ όψιν σας». Συμπληρωματικά ή εναλλακτικά (για να καλύψουμε την γκάμα των α.δ.) προβάλλουμε κάποια βίντεο ή εικόνες/γελοιογραφίες.
2. Ερωτηματολόγιο για προσωπική χρήση των μαθητών: «Έχεις βιώσει κάποιο ή κάποια καταπάτηση των δικαιωμάτων σου; α) Τι έγινε; Τι επιπτώσεις είχε; β) Πώς αισθάνθηκες; γ) Ποιο θετικό μήνυμα μπορείς να βγάλεις από αυτό; δ) Τι θα μπορούσες να κάνεις στο μέλλον για να αξιοποιήσεις δημιουργικά το περιστατικό; ε) Τι διακινδυνεύεις με τη δημιουργική σου πρόταση;  στ) Κάνε μια ανασκόπηση του περιστατικού που έζησες και των απαντήσεων που έδωσες και τροποποίησε, αν χρειάζεται, την τελική σου απόφαση για το μέλλον.
3. Εστίαση σε μία από τις καταγεγραμμένες περιπτώσεις του καταιγισμού ιδεών με πλειοψηφία ή επειδή κάποιος θέλει να τον βοηθήσουμε στην περίπτωσή του. Για παράδειγμα επιλέγεται ένα περιστατικό bullying.
4. Δίνεται φύλλο εργασίας με τη Διακήρυξη του OHE και ενδεικτικές διαδικτυακές πηγές.

3^η ώρα

1. Κάθε ομάδα προσεγγίζει την επιλεγμένη περίπτωση σύμφωνα με τα χαρακτηριστικά του καπέλου της και τους κανόνες του παιχνιδιού, και καταγράφει χωρίς ιδιαίτερη επεξεργασία όλες τις τοποθετήσεις: (15΄)

·         Άσπρο καπέλο:  Καταγραφή περιστατικού από πολλές οπτικές και κατηγοριοποίησή του. Άμεσες και ορατές συνέπειες. Τι προβλέπει η Διακήρυξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η νομοθεσία, ο εσωτερικός κανονισμός του σχολείου. Στατιστικές. Φορείς δημόσιοι και μη κερδοσκοπικοί. Λοιπές πληροφορίες;

·         Κόκκινο καπέλο: Έκφραση προσωπικών συναισθημάτων ως θύματα (ή δυνάμει), ως παριστάμενοι, ως θύτες (ή δυνάμει). Ερωτήσεις στους εμπλεκόμενους.

·         Κίτρινο καπέλο: Θετικά μηνύματα που μπορεί να προκύψουν από το αρνητικό βίωμα. Προβλέψεις και αλλαγές που πρέπει να γίνουν. Ποιες αξίες είναι σημαντικότερες.

·         Πράσινο καπέλο: Εναλλακτικές προτάσεις για το μέλλον ώστε να αξιοποιηθεί δημιουργικά το περιστατικό. Άμεσες και νέες ιδέες. Απροσδόκητες λύσεις βάσει της εναλλακτικής αντίληψης και ερμηνείας του γεγονότος. Ανάληψη ρίσκου; Η προτεινόμενη λύση ανταποκρίνεται στις δυνατότητες του θύματος και των  εφαρμοστών της;

·         Μαύρο καπέλο: Άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις από το γεγονός. Υπάρχει διακύβευμα από τη δημιουργική πρόταση/λύση; Εκτίμηση κινδύνου και αποτυχίας. Υπάρχουν σκοτεινά σημεία στην προτεινόμενη λύση; Συμβαδίζει η λύση με τις αρχές μας;

·         Γαλάζιο καπέλο: Ανασκόπηση του περιστατικού. Υποθετική χαρτογράφηση του ζητήματος. Αποδέκτης των βασικών σημείων από κάθε ομάδα (μέσω συνδέσμου). Ανασύνθεση των βασικών σημείων από τις εισηγήσεις των άλλων ομάδων. Ανάπτυξη στρατηγικής για την επίλυση του ζητήματος. Κατά την παρουσίαση στην ολομέλεια αξιοποιεί ό,τι άλλο χρήσιμο έχει προηγηθεί. Καταλήγει στη διατύπωση της απόφασης και ορίζει τα  βήματα υλοποίησης της  απόφασης.

     

     2. Παρουσίαση στην ολομέλεια. (20΄)
     3. Αναστοχασμός για: α) την αντιμετώπιση της κατάστασης και β) τη μεθοδολογία. (10΄)

4^η ώρα

1. Από το μεμονωμένο περιστατικό στα ανθρώπινα δικαιώματα συνολικά. Με ψηφοφορία επιλέγουμε 4 διαφορετικά φαινόμενα καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (λ.χ. στέρηση ελευθερίας λόγου, ισονομία,  καταπάτηση εργασιακών δικαιωμάτων, ρατσισμός, πόλεμος, προστασία περιβάλλοντος).
2. Στις 6μελείς (τουλάχιστον) ομάδες κάθε μέλος συμβάλλει με την οπτική διαφορετικού καπέλου στο συγκεκριμένο θέμα της ομάδας. Οι απόψεις όλων καταγράφονται σχηματικά.
3. Κάθε ομάδα καταλήγει (αξιοποιώντας και τον εξωσχολικό χρόνο) σε ένα παραδοτέο προϊόν που περιλαμβάνει:

·         Τη σύνθεση ενός κειμένου επιχειρηματολογίας της απόφασης/θέσης τους (δοκιμιακό κείμενο, άρθρο, καταγγελία, επίσημη επιστολή, προφορική εισήγηση κλπ)

·         Τη δημοσιοποίηση του κειμένου τους με εμπλουτισμένο/πολυμεσικό τρόπο στα ΜΜΕ, στο διαδίκτυο, ή με την παρέμβασή τους σε κάποιον φορέα.  

5^η ώρα

1. Παρουσίαση στην ολομέλεια του έργου κάθε ομάδας (20΄)
2. Συζήτηση: Η σημασία της ατομικής και συλλογικής δράσης για την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. (15΄)
3. Αναστοχασμός α) ως προς την προσέγγιση του θέματος και β) ως προς τη μεθοδολογία. Προτάσεις για το μέλλον. (10΄)